Опиоидные κ-Рецепторы как молекулярная мишень для создания нового поколения обезболивающих лекарственных средств

Олеся Юрьевна Гречко, Александр Алексеевич Спасов, Дарья Михайловна Штарёва

Аннотация


В обзоре кратко описаны основные особенности строения и функций каппа-опиоидного рецептора, приведена характеристика его агонистов и перспектива их использования в медицине. Из всех подтипов опиоидных рецепторов именно κ-рецепторы являются наиболее привлекательными для создания новых препаратов с минимальным количеством нежелательных эффектов. Опиоидный κ-рецептор — представитель суперсемейства метаботропных G-белок сопряженных рецепторов. Опиоидные κ-рецепторы широко представлены как в ЦНС, так и на периферии. Они вовлечены в многочисленные физиологические процессы, включая анальгезию, регуляцию нейроэндокринной секреции, водного баланса, питьевого и пищевого поведения, вегетативных функций, механизмов обучения, памяти. На сегодняшний день имеется информация о существовании 3 подтипов κ-опиоидных рецепторов, но изученной является лишь молекулярная характеристика первого подтипа (κ1).

Ключевые слова


опиоидная система; опиоидный κ-рецептор; агонисты опиоидного κ-рецептора

Полный текст:

PDF

Литература


J. V. Aldrich, P. J. McLaughlin, J. AAPS, 2, 312 – 322 (2009).

M. R. Bruchas, C. Chavkin, J. Psychopharm., 2, 137 – 147 (2010).

G. W. Pasternak, The Opiate receptors, The Receptors (2011), p. 516.

A. M. Trescot, S. Datta, M. Lee, et al., Pain Physician., 11, 133 – 153 (2008).

K. M. Wannemachera, A. Terskiy, S. Bian, et al., Brain Res., 3 – 26 (2008).

T. Kenakin, Trends Pharmacol. Sci., 28(8), 407 – 415 (2007).

M. J. Marinissen, J. S. Gutkind, Trends Pharmacol. Sci., 22(7), 368 – 376 (2001).

B. E. Kane, B. Svensson, D. M., J. AAPS., 1, 126 – 137 (2006).

L. Y. Liu-Chen, Life Sci., 75(5), 511 – 536 (2004).

A. W. Bruijnzeel, Brain Res. Rev., 1, 127 – 146 (2009).

J. P. McLaughlin, M. Xu, K. Mackie, et al., J. Biol. Chem., 278(36), 34631 – 34640 (2003).

W. J. Carlezon, C. Beguin, A. T. Knoll, et al., J. Pharmacol. Ther., 3, 334 – 343 (2009).

A. C. Gray, I. M. Coupar, P. J. White, Life Sci., 7, 674 – 685 (2006).

X. Y. Li, L. Sun, J. He, et al., Brain Res., 1326, 30 – 39 (2010).

B. A. S. Reyes, C. Chavkin, E. J. Bockstaele, J. Comp. Neurol., 512(3), 419 – 431 (2009).

A. I. Obara, I. R. Parkitna, M. Korostynski, et al., Pain., 141(3), 283 – 291 (2009).

Y. H. Wang, J. F. Sun, Y. M. Tao, et al., Acta Pharmacol. Sin., 31(9), 1065 – 1070 (2010).

J. C. Lemos, C. Chavkin, Kappa-opioid receptor function, Opiate receptors, Pasternak G. W. (ed.) (2011), pp. 226 – 305.

P. Rivière, Br. J. Pharmacol., 141(8), 1331 – 1334 (2004).

C. Stein, L. J. Lang, Cur. Opin. Pharmacol., 9(1), 3 – 8 (2009).

N. Q. Phan, T. Lotts, A. Antal, et al., Acta Derm. Venereol., 92(5), 555 – 560 (2012).

O. Pol, J. R. Palacio, M. M. Puig, J. Pharmacol. Exp. Ther., 306(2), 455 – 462 (2003).

M. Ohsawa, J. Kamei, J. Pharmacol. Sci., 98(1), 25 – 32 (2005).

K. K. Rau, R. M. Caudle, B. Y. Cooper, et al., J. Chem. Neuro-anat., 29(4), 255 – 264 (2005).

B. Kivell, T. E. Prisinzano, Psychopharm., 210(2), 109 – 119 (2010).

Y. M. Tao, Q. L. Li, C. F. Zhang, Eur. J. Pharmacol., 584(2 – 3), 306 – 311 (2008).

P. K. Peterson, G. Gekker, J. R. Lokensgard, et al., Biochem. Pharmacol., 61(9), 1145 – 1151 (2001).

S. Hu, W. S. Sheng, R. B. Rock., J. Neuroimmune Pharmacol., 6(4), 528 – 539 (2011).

D. E. Rusovici, S. S. Negus, N. K. Mello, et al., Eur. J. Pharmacol., 485(1), 119 – 125 (2004).

E. R. Butelman, M. J. Kreek, Res. Devel. Opioid-Related Ligands, 13, 245 – 256 (2013).

M. K. Greenwald, M. L. Stitzer, Drug Alcohol. Depend., 53(1), 17 – 30 (1998).

J. C. Gillis, P. Benfield, K. L. Goa, Drugs, 50(1), 157 – 175 (1995).

S. P. Jaw, M. Makimura, B. Hoskins, et al., Eur. J. Pharmacol., 239(1 – 3), 133 – 140 (1993).

W. R. Martin, Pharmacol. Rev., 19(4), 463 – 521 (1967).

P. Gharagozlou, E. Hashemi, T. M. DeLorey, et al., BMC Pharmacol., 6, 3 (2006).

G. W. Pasternak, Y. Pan, Pharmacol. Rev., 65, 1257 – 1317 (2013).

J. M. Bidlack, D. J. Cohen, J. P. McLaughlin, et al., J. Pharmacol. Exp. Ther., 302(1), 374 – 380 (2002).

K. M. Kumor, C. A. Haertzen, R. E. Johnson, et al., J. Pharmacol. Exp. Ther., 238(3), 960 – 968 (1986).

J. Dortch-Carnes, D. E. Potter, CNS Drug Rev., 11(2), 195 – 212 (2005).

A. Coop, A. D. MacKerell, Am. J. Pharm. Educ., 66(2), 153 – 156 (2002).

S. Archer, S. D. Glick, J. M. Bidlack, Neurochem. Res., 21(11), 1369 – 1373 (1996).

T. E. Prisinzano, K. Tidgewell, W. W. Harding, J. AAPS., 7(3), 592 – 599 (2005).

J. Szmuszkovicz, Part II: 1991 – 1998. Progress in Drug Research., 53, 1 – 51 (1991).

P. F. Von Voigtlander, R. A. Lewis, Progress in Neuropsychopharmacol. Biol. Psych., 6(4 – 6), 467 – 470 (1982).

J. Kamei, Pulmonary Pharmacol., 9(5 – 6), 349 – 355 (1996).

M. Hiramatsu, T. Kameyama, Methods Findings Experim. Clin. Pharmacol., 20(7), 595 – 599 (1998).

H. Nagase, H. Fujii, Top. Cur. Chem., 299, 29 – 62 (2011).

L. Zhou, K. M. Lovell, K. J. Frankowski, et al., J. Biol. Chem., 288(51), 36703 – 36716 (2013).

P. F. Von Voigtlander, R. A. Lewis, J. Pharmacol. Exp. Ther., 246(1), 259 – 262 (1988).

S. G. Holtzman, Pharmacol. Biochem. Behav., 66(3), 517 – 522 (2000).

R. S. Zukin, M. Eghbali, D. Olive, et al., Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 85(11), 4061 – 4065 (1988).

C. P. France, F. Medzihradsky, J. H. Woods, J. Pharmacol. Exp. Therap., 268(1), 47 – 58 (1994).

V. Kumar, M. A. Marella, L. Cortes-Burgos, et al., Bioorg. Med. Chem. Let., 10(22), 2567 – 2570 (2000).

A. S. Yekkirala, J. Postdoctoral. Res., 4, 9 – 23 (2013).

A. La Regina, P. Petrillo, M. Sbacchi, et al., Life Sci., 42(3), 293 – 301 (1988).

W. Binder., H. Machelska, S. Mousa, et al., Anesth., 94(6), 1034 – 1044 (2001).

P. M. Wall, C. Messier, Brain Res., 856(1 – 2), 259 – 280 (2000).

M. J. Millan, A. Członkowski, A. Lipkowskiet, et al., J. Pharmacol. Exp. Therap., 251(1), 342 – 350 (1989).

R. W. Gear, O. Bogen, L. F. Ferrari, et al., Neuroscience, 257, 139 – 148 (2014).

T. H. Privette, D. M. Terrian, Psychopharmacol., 118(4), 444 – 450 (1995).

C. D. Soulard, S. Guerif, A. Payne, et al., J. Pharmacol. Exp. Ther., 279(3), 1379 – 1385 (1996).

M. L. Wadenberg, CNS Drug. Rev., 9(2), 187 – 201 (2003).

M. Kunihara, M. Ohyama, M. Nakano, et al., Life Sci., 45(13), 1191 – 1198 (1989).

Z. Stachura, Z. S. Herman, Pol. J. Pharmacol., 46(1 – 2), 37 – 41 (1994).

M. K. Pugsley, E. J. Yu, A. L. Goldin, Gen. Pharmacol., 34(6), 417 – 427 (2000).

J. McDonald, D. G. Lambert., Anaesthesia Intensive Care Med., 11, 505 – 509 (2013).

C. R. McLaughlin, Q. Tao, M. E. Abood, Drug Alcohol Depend., 38, 61 – 269 (1995).

A. Barber, R. Gottschlich, Expert Opin. Investig. Drugs, 6(10), 1351 – 1368 (1997).

S. L. Walsh, E. C. Strain, M. E. Abreu, et al., Psychopharmacol., 157(2), 151 – 162 (2001).

P. R. Halfpenny, D. S. Horwell, J. Hughes, et al., J. Med. Chem., 33(1), 286 – 291 (1989).

J. C. Hunter, G. E. Leighton, K. G. Meecham, et al., Br. J. Pharmacol., 101(1), 183 – 189.

G. E. Leighton, M. A. Johnson, K. G. Meecham, Br. J. Pharmacol., 72(3), 915 – 922 (1987).

F. C. Tortella, Opioids: Epilepsy Neuroprotection, 104(2), 343 – 360 (1993).

K. B. Mackay, K. Kusumoto, D. I. Graham, et al., Brain Res., 618(2), 213 – 219 (1993).

R. Dawkins, M. E. Lebsack, S. Wright, et al., J. Clin. Pharmacol., 31, 864 (1991).

P. A. Reece, A. J. Sedman, S. Rose, et al., J. Clin. Pharmacol., 34(11), 1126 – 1132 (1994).

G. F. Costello, R. James, J. S. Shaw, J. Med. Chem., 34(1), 181 (1991).

J. J. Barlow, T. P. Blackburn, G. F Costello, J. Med. Chem., 34(11), 3149 – 3158 (1991).

M. Narita, C. Kaneko, K. Miyoshi, et al., Neuropsychopharmacol., 31(4), 739 – 750 (2006).

J. S. Shaw, J. A. Carroll, P. Alcock, et al., Br. J. Pharmacol., 96(4), 986 – 992 (1989).

H. Keïta, V. Kayser, G. Guilbaud, Eur. J. Pharmacol., 277(2 – 3), 275 (1995).

A. Barber, G. D. Bartoszyk, H. M. Bender, et al., Br. J. Pharmacol., 113(4), 1317 – 1327 (1994).

N. L. Caram-Salas, G. Reyes-García, G. D. Bartoszyk, et al., Eur. J. Pharmacol., 573(1 – 3), 75 – 83 (2007).

V. Vecchietti, A. Giordani, G. Giardina, J. Med. Chem., 34(1), 397 – 403 (1991).

E. Zeynalov, M. Nemoto, P. D. Hurn, et al., J. Cereb. Blood. Flow. Metab., 26(3), 414 – 420 (2006).

S. Fang, H. Xu, J Lu, Y. Zhu, et al., Neurochem Res., 38(11), 2305 – 2312 (2013).

T. Y. Chen, T. Goyagi, T. J. Toung, et al., Stroke. J. Cerebral Circ., 35(5), 1180 – 1185 (2004).

A. Naylor, D. B. Judd, J. E. Lloyd, et al., J. Med. Chem., 36(15), 2075 – 2083 (1993).

B. S. Meldrum, Brain Pathol., 3(4), 405 – 412 (1993).

B. S. Meldrum, Neurology., 44(11, Suppl 8), 14 – 23 (1994).

P. J. Birch, H. Rogers, A. G. Hayes, Br. J. Pharmacol., 103(3), 1819 – 1823 (1991).

A. I. Faden, S. Salzman, Trends Pharmacol. Sci., 13(1), 29 – 35, (1992).

J. F. Herrero, P. M. Headley, Br. J. Pharmacol., 110(1), 303 – 309 (1993).

J. Ho, A. J. Mannes, R. Dubner, R. M. Caudle, J. Pharmacol. Exp. Ther., 281(1), 136 – 141 (1997).

M. C. Ko, S. M. Husbands, J. Pharmacol. Exp. Ther., 328(1), 193 – 200 (2009).

J. J. Wagner, R. M. Caudle, C. Chavkin, J. Neurosci., 12(1), 132 – 141 (1992).

R. M. Caudle, C. Chavkin, R. Dubner, J. Neurosci., 14(9), 5580 – 5589 (1994).

Y. Tsukahara-Ohsumi, F. Tsuji, M. Niwa, et al., Eur. J. Pharmacol., 647(1 – 3), 62 – 67 (2010).

Y. Tsukahara-Ohsumi, F. Tsuji, M. Niwa, et al., Eur. J. Pharmacol., 671(1 – 3), 53 – 60 (2011).

H. Nagase, J. Hayakawa, K. Kawamura, et al., Chem. Pharm. Bul., 46(2), 66 – 369 (1998).

H. Kumagai, T. Ebata, K. Takamori, et al., Am. J. Nephrol., 36(2), 175 – 183 (2012).

B. Wikström, R. Gellert, S. D. Ladefoged, et al., J. Am. Soc. Nephrol., 16(12), 3742 – 3747 (2005).

K. Nakao, K. Ikeda, T. Kurokawa, et al., Nihon Shinkei Seishin Yakurigaku Zasshi., 28(2), 75 – 85 (2008).

T. Endoh, H. Matsuura, A. Tajima, et al., Life Sci., 65(16), 1685 – 1694 (1999).

T. Endoh, A. Tajima, T. Suzuki, et al., Eur. J. Pharmacol., 387(2), 133 – 140 (2000).

H. Kumagai, T. Ebata, K. Takamori, et al., Nephrol. Dial. Transplant., 25(4), 1251 – 1257 (2010).

H. Kumagai, K. Yamamoto, T. Kushiyama, et al., Kidney Dialysis, 70(4), 651 – 657 (2011).

S. Inui, Y. Shirakawa, S. Itami, J. Dermatol., 39(10), 1253 (2011).

H. Ichinose, Eur. J. Pharmacol., 606(1 – 3), 102 – 108 (2009).

K. Yamamizu, S. Furuta, S. Katayama, et al., Blood., 118(3), 775 – 785 (2011).

Thomson Reuters Integrity: Официальный сайт поисковой системы «Thomson Reuters Integrity» [Электронный ресурс]. URL: http://integrity.thomson-pharma.com (дата обращения 22.04.2011).

M. Delvaux, J. Frexinos, Expert. Opin. Investig. Drugs, 10(1), 97 – 110 (2001).

F. De Ponti, Front Pharmacol., 4, 7 (2013).

M. J. Callahan, J. Clin. Gastroenterol., 35(1), 58 – 67 (2002).

B. Le Bourdonnec, C. W. Ajello, P. R. Seida, et al., Bioorg. Med. Chem. Let., 15(10), 2647 – 2652 (2005).

J. C. Eisenach, R. Carpenter, R. Curry, Pain., 101(1 – 2), 89 – 95 (2003).

M. Camilleri, Neurogastroenterol. Motil., 20(9), 971 – 979 (2008).

A. W. Mangel, G. A. Hicks, Clin. Exp. Gastroenterol., 5, 1 – 10 (2012).

N. J. Talley, R. S. Choung, M. Camilleri, et al., Aliment. Pharmacol., 27(11), 1122 – 1131 (2008).

A. W. Mangel, V. S. Williams, Expert Opin Investig Drugs., 19(10), 1257 – 1264 (2010).

G. X. Xie, F. Meng F, A. Mansour, et al., PNAS, 91, 3779 – 3783 (1994).

A. T. Knoll, J. Carlezon, Brain Res., 1314, 56 – 73 (2010).

M. Connor, I. Kitchen, Br. J. Pharmacol., 147(4), 349 – 350 (2006).

T. Oshima, J. Pharmacol. Sci., 98(1), 25(2005).




DOI: https://doi.org/10.30906/0023-1134-2016-50-1-3-11

Ссылки

  • На текущий момент ссылки отсутствуют.


 Издательский дом «Фолиум», 1993–2024


Баннеры наших партнеров:

laboratorka.su            


Наши издания:
Подписаться на наши издания Вы можете через Объединенный каталог «Пресса России», а также на сайтах агентств «УП Урал Пресс», «Ивис», «Прессинформ» и «Профиздат»Адрес редакции:
Россия, Москва, Дмитровское шоссе, 157
Тел.: +7 499 258-08-28 (доб. 18)
E-mail: chem@folium.ru